Uit de redelijkheid en billijkheid kunnen in verband met de aard en de inhoud van de overeenkomst en de omstandigheden van het geval meebrengen dat opzegging van een overeenkomst slechts mogelijk is indien een voldoende zwaarwegende grond voor de opzegging bestaat. Een crisissituatie kan en zwaarwegend belang zijn. Uit diezelfde eisen kan, eveneens in verband met de aard en inhoud van de overeenkomst en de omstandigheden van het geval, voorvloeien dat een bepaalde opzegtermijn bij opzegging van het contract in acht moet worden genomen of dat de opzegging gepaard moet gaan met het aanbod tot betaling van een (schade)vergoeding (HR 28 oktober 2011, ECLI:NL:HR:2011:BQ9854; HR 14 juni 2013, ECLI: NL:HR:2013:BZ4163; HR 10 juni 2016, ECLI:NL:HR:2016:1134). Vraag eerst een advocaat advies over de mogelijkheid van opzegging van een (langlopend) contract ofwel een duurovereenkomst.
Voorbeeld opzegging overeenkomst door wetswijziging
KLM meent dat haar contractuele verplichtingen als gevolg van een wetswijziging zwaarder op haar gaan drukken en zij mogelijk gehouden is een bijstorting aan het Pensioenfonds te doen, heeft zij Protocol 2007 en de Uitvoeringsovereenkomst per 1 december 2016 opgezegd. In dit kort geding gaat het kort samengevat om de vraag of KLM het (pensioen)protocol 2007 mag opzeggen en zo ja welke opzegtermijn KLM in acht moet nemen. VNV (vakbond piloten) vordert in kort geding nakoming van de pensioenovereenkomst. VNV stelt dat zij een spoedeisend belang heeft bij haar vorderingen, omdat de weigering van KLM haar verplichting tot bijstorting na te komen, VNV en haar leden per direct in urgente problemen plaatst.
Wetswijziging met financiële gevolgen voor contract
De opzegging van de overeenkomst in dit geval is ook het gevolg is van een wetswijziging te weten de Pensioenwetgeving, zo constateert de rechter, die mogelijk forte financiële gevolgen heeft. Deze wetswijziging voor partijen bij het aangaan van het Protocol niet beoogd en voorzienbaar. Ook is van belang dat VNV al geruime tijd ervan op de hoogte was dat KLM de bijstortverplichting niet langer wilde nakomen. De plannen omtrent de nieuwe bepalingen in de Pensioenwet dateren uit 2012. Op 1 januari 2015 is de nieuwe Pensioenwet in werking getreden.
Beëindiging overeenkomst wegens onvoorziene wetswijziging toegestaan
De opzegtermijn van 4 maanden, die KLM in acht heeft genomen voor opzegging van het contract, is redelijk volgens de rechter. Weliswaar is de opzegtermijn relatief kort is maar gelet op de overige omstandigheden in deze zaak desalniettemin moet worden aangemerkt als een redelijke opzegtermijn. De rechter bepaald ook dat KLM financieel kwetsbaar is door een sterk verouderde vloot, een hoog kostenniveau, hoge pensioenlasten en een negatief eigen vermogen. De bijstortverplichting zal dan ook negatieve gevolgen hebben voor de financiële situatie waarin KLM verkeert. De mogelijk grote financiële gevolgen en het onvoorziene daarvan ten tijde van het aangaan van de pensioenovereenkomst maken het bestaan van een zwaarwegende grond voor opzegging voorshands voldoende aannemelijk, aldus de rechter in kort geding.
5 Factoren ten gunste van opzegging contract na crisis
Degene die een duurovereenkomst wil opzeggen doet er, mede gelet op de jurisprudentie, goed aan:
- tijdig de reden daarvan met zijn contractspartij te bespreken;
- de gevolgen van een wetswijziging of overheidsmaatregel inzichtelijk te maken;
- duidelijk te maken (en zo nodig te herhalen) dat nakoming van de overeenkomst niet meer mogelijk is;
- in overleg te blijven en voorstellen te doen tot wijziging van het contract;
- tijdig advies te vragen aan een advocaat ondernemingsrecht over opzegging contract wegens wetswijzing en/of onvoorziene omstandigheden.