Een bedrijf kan schade lijden door onjuiste publicaties van de overheid, bijvoorbeeld een toezichthouder. Dat was het geval in de zaak over de fietsfabrieken waarnaar de Nma onderzoek deed. In het besluit van toezichthouder Nma is het in het rapport uitgesproken vermoeden van concurrentiegevoelige informatie-uitwisseling niet bewezen geacht. Dat raakt de onschuldpresumptie van art. 6 EVRM. Wel wordt geconcludeerd dat er sprake was van – kort gezegd – verboden prijsafspraken. Hiervoor zijn aan Accel cs, Gazelle B.V. en Giant Europe B.V. bestuurlijke boete opgelegd. De bedrijven hebben bezwaar aangetekend tegen dit besluit. De woordvoerster van de NMa in verband daarmee desgevraagd de volgende mededelingen gedaan terwijl de de bezwaarprocedure nog liep:
“Wel kunnen mensen, met de uitspraak van de NMa in de hand, natuurlijk naar de rechter en een civiele procedure aanspannen. Of veel mensen dat doen, betwijfel ik. Als er zo’n regeling zou zijn, zorgt dat ook voor een enorme administratieve rompslomp. Dan moet je de aankoop bon nog hebben, moet je je ergens melden en dan moet worden bepaald wat voor een bedrag je terugkrijgt. Da’s natuurlijk heel moeilijk. Maar globaal kun je zeggen dat een kartelafspraak leidt tot prijzen die 10 tot 15% hoger liggen dan bij een situatie met concurrentie.”
Staat aansprakelijk gesteld voor onrechtmatige publicatie toezichthouder Nma
Accel cs stelt dat de hiervóór onder 1. 4 (het persbericht), 1. 5 ( het jaarverslag) en 1.7 (persvoorlichtster) vermelde uitlatingen van de NMa onrechtmatig zijn jegens haar en haar schade hebben berokkend. Zij vorderen in hoger beroep aangaande de onrechtmatige mededelingen en onrechtmatige publicatie een verklaring voor recht dat deze uitlatingen onrechtmatig zijn jegens haar, alsmede veroordeling van de Staat tot schadevergoeding, op te maken bij staat en te vereffenen volgens de wet.
Schade (reputatieschade) door onrechtmatige mededelingen toezichthouder
De fietsfabrikant heet naar aanleiding van de onjuiste publicaties van de toezichthouder onder meer immateriële schade in de vorm van reputatieschade te hebben geleden. Daarnaast heeft Accel cs bij pleidooi aangevoerd dat zij een extern bureau heeft moeten inschakelen om haar (in het kader van schadebeperking) terzijde te staan bij het omgaan met de door de onrechtmatige uitlatingen van de NMa plotseling ontstane, negatieve, publiciteit. Met name het persbericht heeft, aldus nog steeds Accel cs, een stortvloed aan (vooral) telefoontjes en reacties opgeleverd bij Accel en haar dochterondernemingen. Hierop diende acuut en passend te worden gereageerd om de schade en reputatie van het bedrijf te redden. Het hof acht aannemelijk dat schade is veroorzaakt omdat deze schadebeperkende acties ondernomen moesten worden.
Persbericht onrechtmatig omdat verdenkingen als overtredingen in gepresenteerd; onschuldpresumptie
De slotsom is dat de NMa met de publicatie van het persbericht, gelet op inhoud en timing, onvoldoende rekening heeft gehouden met de belangen van Accel cs. Dit is onzorgvuldig en mitsdien onrechtmatig. De betreffende inhoud van het jaarverslag is eveneens onzorgvuldig jegens Accel cs, nu daarin met naam en toenaam op zeer stellige wijze diverse overtredingen van de Mw worden gepresenteerd. Onvoldoende komt daarbij tot uiting dat het slechts verdenkingen betreft.
Ook bij vervolging bedrijf geldt onschuldpresumptie en recht op eerlijk proces (artikel 6 Evrm)
In geval het openbaar ministerie tot vervolging overgaat geldt voor een iedere verdachte ook voor bedrijven die ergens van verdacht worden geldt de onschuldpresumptie van artikel 6 lid 2 EVRM. Dat is een fundamenteel recht, dat altijd geldt en niet is beperkt tot mededelingen aan de media. Voor het Openbaar Ministerie zijn met het ook op mededelingen aan de media regels vastgelegd in de Aanwijzing Opsporing en Vervolging. Deze beleidsregels moet de officier van justitie naleven bij mededelingen aan de pers. Ook een bedrijf wordt voor onschuldig gehouden totdat zijn schuld in rechte is komen vast te staan. Beschuldigingen door de overheid hoef tniemand derhalve te accepteren. Mededelingen en publicaties in de media zijn onrechtmatig indien verdenkingen stellig als overtredingen worden gepresenteerd. Een gespecialiseerde advocaat kan adviseren over een fundamentele rechtschending, de aansprakelijkheid van de overheid en de mogelijk tot schadevergoeding door de overheid.
Gerechtshof ’s-Gravenhage, 24 februari 2005, ECLI:NL:GHSGR:2005:AS9694.