13 januari 2022

Vergunningplicht bedrijven is omstreden middel

Categorie: Vergunningen

 

Gemeenten willen steeds vaker met de vergunningsplicht een onveilig en malafide ondernemersklimaat tegengaan in het kader van ondermijning. Foute bedrijven aanpakken door in een straat of gebied voor alle bedrijven of winkels een vergunningplicht in te voeren voor alle bedrijven. In de aanvraagprocedure gaat de aanvrager dan door de Bibob toets heen. De goeden lijden onder de kwaden. Gaat dat wel goed? Een voorbeeld uit Tilburg: vergunningplicht voor autoverhuurbedrijven mag niet van de rechter.

Bedrijven worden verplicht een vergunning aan te vragen

In 2016 heeft de gemeente Tilburg bepaalde bedrijven in autoverhuur verplicht een vergunning aan te vragen. De gemeente wil hiermee een onveilig en malafide ondernemersklimaat tegengaan. De burgemeester besloot de Tilburgse autoverhuurbranche aan zo’n vergunningsplicht te onderwerpen, waardoor een deel van de autoverhuurbedrijven met een vestiging in Tilburg een vergunning moest aanvragen. KAV Autoverhuur B.V. weigerde dat omdat de vergunningsplicht volgens haar in strijd is met de Europese Dienstenrichtlijn. De burgemeester legde het bedrijf vervolgens twee dwangsommen op en vorderde in totaal een bedrag van € 45.000 in. Dat werd een rechtszaak bij de bestuursrechter.

Bevoegdheid om vergunningplicht in te stellen

de burgemeester heeft de bevoegdheid om gebouwen en bedrijfsmatige activiteiten aan te wijzen waarvoor een vergunningplicht gaat gelden omdat in of rondom deze gebouwen of door de bedrijfsmatige activiteiten de leefbaarheid of de openbare orde en veiligheid in de gemeente onder druk staat. Het klinkt raar voor ondernemers. Je bent al 30 jaar ergens gevestigd en ineens moet na 30 jaar voor die activiteit een vergunning aangevraagd worden. Op 21 februari 2017 heeft dus de burgemeester van Tilburg besloten om de autoverhuurbranche in Tilburg aan te wijzen als vergunningplichtig. Lees hier meer in de blog over de gevolgen van ondermijning voor ondernemers, met meer voorbeelden.

APV is geen besluit, maar rechter kan rechtmatigheid toetsen

Tegen een verordening of wijzing APV staat geen bezwaar of beroep open. Maar wel tegen het besluit dat op zo’n regeling is gebaseerd, zoals het besluit een dwangsom op te leggen aan KAV in deze zaak. De rechter mag dan wel de onderliggende regelgeving toetsen (exceptieve toetsing). Bij deze indirecte toetsing van het onderliggende besluit van algemene strekking (de APV) zijn beginselen van behoorlijk bestuur een belangrijke richtsnoer. Als de bestuursrechter als gevolg van een gebrekkige motivering of onzorgvuldige voorbereiding van het onderliggende besluit van algemene strekking waarop het bestreden besluit is gebaseerd niet kan beoordelen of er strijd is met hogere regelgeving, de algemene rechtsbeginselen of het evenredigheidsbeginsel, kan hij het onderliggende besluit buiten toepassing laten en een daarop berustend besluit vernietigen (vergelijk de uitspraak van 12 februari 2020 (ECLI:NL:RVS:2020:452). Lees ook de blog over invoering vergunningplicht voor winkeliers in Amsterdam.

Vergunningplicht bedrijven niet goed gemotiveerd door gemeente

Het besluit van de burgemeester om de autoverhuurbranche aan een vergunningsplicht te onderwerpen is volgens de bestuursrechter onvoldoende gemotiveerd zodat niet beoordeeld kan worden of de vergunningsplicht aan deze eisen voldoet. De Raad van State bepaalt daarom dat de vergunningsplicht in dit geval niet geldt. Dit heeft tot gevolg dat de burgemeester ook geen dwangsommen mocht opleggen aan KAV Autoverhuur B.V. voor overtreding van de vergunningsplicht en de dwangsommen niet mocht invorderen. De Raad van State heeft de dwangsom- en invorderingsbesluiten daarom vernietigd.

Aanwijzing van gebied voor vergunningplicht

Het verplicht maken van een vergunning wordt gedaan om ook de Wet Bibob toe toepassen. De aanvrager wordt getoetst op zijn integriteit, waar zijn geld vandaan komt, of er geen strafbare feiten zijn gepleegd, of iemand een crimineel verleden heeft, of er geen sprake is van witwassen, etc. De Wet Bibob is een bestuursrechtelijk instrument. Als een ernstig gevaar dreigt dat bijvoorbeeld een vergunning wordt misbruikt, kan de gemeente de aanvraag weigeren of de afgegeven vergunning intrekken. Zo probeert de gemeente te voorkomen dat de overheid criminele activiteiten faciliteert. Echter, als er een paar rotte appelen in een winkelstraat zouden zijn, waarom moeten dan alle winkeliers door de Bibob molen. Dat is een onevenredige aanpak. In Tilburg was dit dus onvoldoende gemotiveerd en ging de vergunningplicht onderuit.